Su gücüyle üretilen elektrik enerjisine hidroelektrik enerji denir. Hidroelektrik enerji santralleri genellikle barajların yanında kurulur; böylece hızla akan bir akar suyun ya da bir baraj gölünde birikerek yüksekten dökülen suyun enerjisi su türbinlerini, bu türbinler de elektrik üreteçlerini çalıştırır.
Sistemin Çalışma Prensibi
Hidroelektrik santraller, suyun potansiyel enerjisinin kullanılarak elektrik üretilmesi esas alınarak çalışmaktadır. Barajlarda depolanan su, yüksekten akıtılarak türbine çarptırılır. Bununla birlikte türbin dönmeye başlar ve suyun potansiyel enerjisi bu türbinde mekanik enerjiye dönüşmüş olur. Bu mekanik enerji yardımıyla jeneratör mili döndürülerek jeneratörden gerilim üretilir.
Hidroelektrik santraller, su düşüşüne göre alçak basınçlı, orta basınçlı ve yüksek basınçlı santraller olmak üzere 3 sınıfa ayrılır.
Barajsız Hidroelektrik Santralleri: Alçak basınçlı santrallerdir. Akarsu, bağlama adı verilen bir sistem aracılığıyla kabartılarak su alınır. Alınan su bir tünel veya kanal yardımıyla az bir eğim oluşturacak şekilde, aynı veya başka bir akarsu yatağına bırakılır. Böylece seviye farkından yararlanılarak elektrik enerjisi üretimi sağlanır. Akarsu üzerine yapılan bağlama yardımı ile kabartılan suyun, seviye farkından yararlanarak kanalsız veya tünelsiz tesisler yapılmaktadır.
Barajlı Hidroelektrik Santralleri: Yüksek basınçlı santrallerdir. Akarsu üzerinde bir baraj yardımı ile mevsimlik, yıllık veya çok yıllık hazneler. Elektrik enerjisi üretimi ihtiyaca göre ayarlanarak, pik saatlerindeki ihtiyaç kolayca karşılanır. Yedek türbinler yardımı ile yağışlı yıllarda güvenilir enerjinin üstünde ikincil enerji üretilebilir ve haznenin büyüklüğüne göre kurak mevsimlerde enerji ihtiyacı karşılanabilir.
Hazneli Pompalı Hidroelektrik Santralleri: Üst haznede biriken su, aşağı düşürülerek türbin döndürülürken türbine çarpan su alt haznede biriktirilir. Biriken su pompayla tekrar üst hazneye pompalanır.
Kullanım Alanları:
Elektrik üretimi, Sulamada, Taşkınları önlemede, Balıkçılığı geliştirme, Ağaçlandırmayı sağlama, Turizmi geliştirme, Ulaşımı kolaylaştırma
Avantajları:
Yenilenebilir enerji kaynağıdır.Kirlilik oluşturmaz.
Acil durumlarda hızla devreden çıkartılabilir.
Doğal kaynaktır, dışa bağımlı değildir.Yapılan yatırım sadece enerji için değildir.
Sulama ve taşkınları önlemede kullanılır.
Türkiye, elektrik enerjisinin yaklaşık %20-30’unu sudan üretmektedir. Doğu Anadolu Bölgesi’ndeki akarsu yataklarının eğimi fazla olduğu için burası, hidroelektrik potansiyeli en yüksek bölgedir. Marmara Bölgesi ise bu potansiyele en az sahip olan bölgemizdir.